En Sık Yapılan 5 Rulman Montaj Hatası ve Önleme Yolları
En yüksek kalitede, en iyi markaya ait bir rulman bile, daha ilk dönüşünü yapamadan, montaj esnasında yapılan basit bir hata yüzünden hurdaya dönebilir. Endüstriyel istatistikler, erken rulman arızalarının %15 ila %20’sinin doğrudan hatalı montaj uygulamalarından kaynaklandığını göstermektedir. Bu, doğru ürünü seçmenin tek başına yeterli olmadığı, aynı zamanda o ürüne doğru şekilde “ilk hareketi” vermenin de kritik olduğu anlamına gelir. Yanlış bir montaj tekniği, sadece yeni rulmanınızı mahvetmekle kalmaz, aynı zamanda değerli mil ve yatak yuvalarına da kalıcı hasarlar verebilir. Bu yazıda, en sık yapılan ve en maliyetli 5 rulman montaj hatasını ve bu hatalardan nasıl kaçınabileceğinizi ele alacağız. Akça A.Ş., doğru rulmanı sağlamanın yanı sıra, o rulmanın uzun ömürlü olması için doğru bilgi ve teknikleri de destekler.
Hata 1: Kaba Kuvvet Kullanmak ve Çekiçle Vurmak
En yaygın ve en yıkıcı hata, rulmanı yerine oturtmak için doğrudan bir çekiç veya benzeri sert bir cisimle vurmaktır. Rulmanların yuvarlanma yolları, mikron seviyesinde hassasiyetle işlenmiş, sertleştirilmiş yüzeylerdir. Bu yüzeylere uygulanan keskin bir darbe, “Brinelling” adı verilen kalıcı eziklere neden olur. Rulman çalışmaya başladığında, her bir bilye veya makara bu eziğin üzerinden geçerken bir “tık” sesi çıkarır ve bu noktada oluşan gerilim, rulmanın çok kısa sürede yorularak parçalanmasına yol açar.
Nasıl Önlenir? Asla doğrudan rulmana vurmayın. Montaj için mekanik veya hidrolik bir pres kullanın. Eğer pres yoksa, sadece rulmanın takılacak bileziğine uygun çapta bir montaj manşonu (boru) kullanarak, kuvveti eşit bir şekilde dağıtın.
Hata 2: Yanlış Bileziğe Kuvvet Uygulamak
Montaj sırasında kuvvet, her zaman mile veya yatağa “sıkı geçme” olan bileziğe uygulanmalıdır. Örneğin, rulmanı bir mile takıyorsanız, kuvvet sadece iç bileziğe uygulanmalıdır. Eğer dış bileziğe kuvvet uygularsanız, tüm montaj kuvveti bilyeler veya makaralar üzerinden iç bileziğe aktarılmaya çalışılır. Bu, hassas yuvarlanma elemanlarını ve yuvarlanma yollarını ezerek, daha en başından rulmanın içinde hasar oluşturur.
Nasıl Önlenir? Kural basittir: Mile takarken iç bileziğe, yatağa takarken dış bileziğe baskı uygulayın. Her iki bilezik de sıkı geçme ise, o zaman her iki bileziğe aynı anda ve eşit şekilde baskı uygulayan özel bir alet kullanılmalıdır.
Hata 3: Kirli Ortamda ve Kirli Aletlerle Çalışmak
Bir rulmanın içine giren küçücük bir kum tanesi veya metal talaşı bile, onun için bir kaya parçası gibidir. Bu kirleticiler, hassas yüzeyleri çizer, aşındırır ve yağlayıcının özelliğini bozar. Montajın yapıldığı alanın, kullanılan aletlerin, teknisyenin ellerinin, milin ve yatağın temiz olmaması, rulmanın ömrünü dramatik bir şekilde kısaltır.
Nasıl Önlenir? Rulmanı, montaj anına kadar orijinal ambalajında saklayın. Çalışma alanını ve tüm yüzeyleri tüy bırakmayan temiz bir bezle silin. Aletlerinizin temiz olduğundan emin olun.
Hata 4: Mil ve Yatak Ölçülerini Kontrol Etmemek
Bazen sorun rulmanda değil, takılacağı yerdedir. Mil çapı olması gerekenden çok büyükse, rulman aşırı sıkı geçerek iç boşluğunu tamamen kaybeder ve hızla ısınarak arızalanır. Eğer mil çok küçükse, rulmanın iç bileziği mil üzerinde dönerek hem mili hem de rulmanı bozar. Aynı durum yatak yuvası için de geçerlidir.
Nasıl Önlenir? Montajdan önce her zaman bir mikrometre veya kumpas ile milin ve yatak yuvasının çaplarını ölçün. Rulman üreticisinin kataloğunda belirtilen toleranslara uygun olup olmadığını kontrol edin.
Hata 5: Aşırı Isıtma veya Açık Alev Kullanma
Özellikle büyük rulmanların montajını kolaylaştırmak için ısıtma yöntemi yaygın olarak kullanılır. Ancak burada yapılan hata, rulmanı bir pürmüz veya açık alevle kontrolsüz bir şekilde ısıtmaktır. Bu, rulmanın çelik yapısını bozar (menevişleme), sertliğini düşürür ve boyutsal kararlılığını kaybetmesine neden olur. Ayrıca, 120°C’nin üzerindeki sıcaklıklar, korumalı rulmanların içindeki gresin ve kauçuk keçelerin özelliğini bozar.
Nasıl Önlenir? Isıtma işlemi için her zaman sıcaklık kontrollü, özel endüksiyonlu rulman ısıtıcıları kullanın. Bu cihazlar, rulmanı homojen, hızlı ve doğru sıcaklığa (genellikle 90-110°C) çıkararak metalurjik yapısına zarar vermez.
Özet: Hatasız Montaj İçin Altın Kurallar
TEMİZLİK: Her zaman temiz bir ortamda, temiz aletlerle ve temiz bileşenlerle çalışın.
DOĞRU ALET: Asla çekiç kullanmayın. Pres veya özel montaj kitleri tercih edin. Gerekirse endüksiyonlu ısıtıcı kullanın.
DOĞRU NOKTA: Kuvveti her zaman sıkı geçme olan bileziğe uygulayın.
KONTROL: Montajdan önce mil ve yatak ölçülerini mutlaka kontrol edin.