Rulman denildiğinde aklımıza hemen içinde bilye veya makara gibi yuvarlanma elemanları olan, karmaşık yapılar gelir. Ancak makinelerdeki her hareket, bu tür bir yuvarlanma elemanlı rulmanın karmaşıklığını ve maliyetini gerektirmez. Özellikle düşük hızların, salınım hareketlerinin veya yüksek şok yüklerin olduğu birçok uygulamada, çok daha basit, daha ekonomik ve genellikle daha sağlam bir çözüm vardır: kaymalı yataklar veya daha yaygın bilinen adıyla burçlar. Bu yataklama elemanları, hareketin temel prensibine, yani iki yüzeyin birbiri üzerinde “kaymasına” dayanır. İçlerinde hareketli parça bulunmayan bu basit ama etkili bileşenler, endüstrinin sayısız noktasında, özellikle de zorlu koşullar altında güvenilir bir yataklama çözümü sunar. Akça A.Ş., yuvarlanma elemanlı rulmanların yanı sıra, bu temel kaymalı yataklama çözümlerini de endüstrinin hizmetine sunar.
Kaymalı Yatak Nedir? Temel Prensip
Kaymalı yatak, en basit tanımıyla, bir milin (şaftın) içinden geçerek dönmesine veya hareket etmesine izin veren, genellikle silindirik bir kovan veya astardır. Yuvarlanma elemanları yerine, mil ile yatak arasındaki yük, iki yüzeyin doğrudan teması ve bu yüzeyler arasındaki kayma hareketi ile taşınır. Bu sistemin başarılı olması, birbirine temas eden bu iki yüzeyin mümkün olan en düşük sürtünme katsayısına ve en yüksek aşınma direncine sahip olmasına bağlıdır. Bu nedenle, kaymalı yataklar asla sıradan metallerden yapılmaz; her zaman özel olarak geliştirilmiş, kendinden yağlamalı veya düşük sürtünmeli malzeme kombinasyonlarından üretilirler. Amaç, sürtünmeyi en aza indirmek ve “sarma” veya “yapışma” olarak bilinen hasar türünü önlemektir. Yaygın Malzemeler ve Özellikleri
Kaymalı yatağın performansı, tamamen yapıldığı malzemenin özelliklerine bağlıdır. En yaygın malzemeler şunlardır: Sinterlenmiş Bronz (veya Demir): Toz halindeki bronz veya demir metalinin, yüksek basınç ve sıcaklık altında bir kalıpta sıkıştırılmasıyla üretilir. Bu işlemin sonunda, malzemenin içinde mikroskobik gözenekler kalır. Bu gözenekler, daha sonra yağ ile emdirilir. Rulman çalıştığında, ısınma ve merkezkaç kuvvetiyle bu yağ yüzeye çıkarak kendi kendine bir yağlama filmi oluşturur. Bu, “kendinden yağlamalı” burçların en yaygın tipidir. Kompozit Malzemeler (Örn: PTFE Kaplı): Bu burçlar genellikle üç katmandan oluşur: Dışta yapısal destek sağlayan bir çelik kovan, ortada sinterlenmiş bir bronz tabaka ve en içte, milin temas ettiği yüzeyde ise PTFE (Teflon) gibi çok düşük sürtünmeli bir polimer katman bulunur. Bu yapı, tamamen kuru (yağsız) çalışma imkanı sunar ve sürtünme katsayısı son derece düşüktür. Bakım gerektirmeyen uygulamalar için idealdir. Katı Polimerler (Plastikler): Naylon (PA), Asetal (POM) veya UHMW-PE gibi mühendislik plastiklerinden üretilen burçlardır. Bu malzemeler doğal olarak düşük sürtünmeye sahiptir, korozyona karşı tamamen dirençlidir, hafiftir ve sessiz çalışırlar. Özellikle gıda sektörü veya kimyasal ortamlar gibi yağlayıcının istenmediği veya metalin paslanabileceği yerlerde tercih edilirler. Avantajları ve Kullanım Alanları
Kaymalı yatakların, yuvarlanma elemanlı rulmanlara göre bazı belirgin avantajları vardır: Avantajları: Daha yüksek şok yükü ve darbe dayanımı (içinde kırılacak hassas parça yoktur), daha kompakt ve hafif yapı, daha sessiz çalışma, korozyona ve kirliliğe karşı daha iyi direnç (özellikle polimer tiplerde) ve genellikle daha düşük maliyet. Kullanım Alanları: Ağır Sanayi: İnşaat ve madencilik makinelerinin kepçe ve kol eklem noktaları gibi yüksek şok yüklü, düşük hızlı salınım hareketlerinin olduğu yerler. Tarım Makineleri: Pullukların ve diğer ekipmanların pivot noktaları. Otomotiv: Süspansiyon sistemleri, marş motorları. Genel Sanayi: Düşük hızlı konveyör makaraları, menteşeler, valfler. Sonuç: Basit, Etkili ve Ekonomik Çözüm
Her dönen veya hareket eden parça, karmaşık bir bilyalı rulman gerektirmez. Uygulamanız düşük hız, salınım hareketi, yüksek şok yükler veya zorlu çevresel koşullar içeriyorsa, doğru seçilmiş bir kaymalı yatak (burç), genellikle hem daha güvenilir hem de daha ekonomik bir çözüm olabilir. Bu basit ama etkili bileşenler, mühendisliğin temel prensiplerinin ne kadar güçlü olabileceğinin en güzel kanıtıdır. Akça A.Ş., müşterilerinin her türlü hareket ihtiyacına, ister yuvarlanmalı ister kaymalı olsun, en doğru ve en kaliteli çözümü sunar.
