Rulman Montajı Sonrası Sorun Giderme Rehberi
Yeni ve kaliteli bir rulmanı tedarik etmek, işin sadece ilk adımıdır. Asıl kritik süreç, bu rulmanın makine üzerindeki yerine doğru ve hasarsız bir şekilde monte edilmesidir. Ancak bazen, tüm montaj işlemleri tamamlandıktan ve makine çalıştırıldıktan sonra beklenmedik sorunlar ortaya çıkabilir. Rulmanın hemen ısınması, gürültülü çalışması veya milin çok sert dönmesi gibi belirtiler, montaj sürecinde bir şeylerin yanlış gittiğinin habercisidir. Bu ilk belirtileri görmezden gelmek, rulmanın saatler veya günler içinde tamamen arızalanmasına ve büyük bir üretim kaybına yol açabilir. Profesyonel bir bakımcı, bu ilk sinyalleri doğru yorumlayarak, büyük bir felakete dönüşmeden sorunu teşhis ve tedavi edebilir. Bu rehber, Akça A.Ş.’den tedarik ettiğiniz yeni ZKL, KINEX ve CTS rulmanlarınızın montajı sonrasında karşılaşabileceğiniz yaygın sorunları ve çözüm yollarını anlamanıza yardımcı olmak için hazırlanmıştır.
Sorun: Rulman Takıldıktan Sonra Çok Sert veya Sıkışık Dönüyor
Belirti: Rulmanı monte ettikten sonra mili elinizle çevirmeye çalıştığınızda, beklenenden çok daha fazla bir dirençle karşılaşıyorsunuz. Mil ya çok zor dönüyor ya da tamamen sıkışmış durumda.
Olası Neden 1: Aşırı Sıkı Geçme: En yaygın nedendir. Rulmanın takıldığı mil, olması gerekenden daha kalın (artı toleransta) veya rulmanın oturduğu yatak yuvası, olması gerekenden daha dar (eksi toleransta) olabilir. Bu durum, rulmanın normalde sahip olması gereken radyal iç boşluğunu tamamen ortadan kaldırır ve rulmanı “sıkarak” sıkışmasına neden olur.
Olası Neden 2: Hizalama Hatası: Özellikle iki ayrı yatakla desteklenen millerde, yataklar arasında bir hizalama hatası varsa, rulman bu kaçıklığı karşılamak için yanlardan zorlanır ve sıkışır.
Çözüm: Derhal durun ve makineyi çalıştırmayı denemeyin! Rulmanı dikkatlice sökün. Bir mikrometre ve komparatör kullanarak, milin ve yatak yuvasının çaplarını birden fazla noktadan ölçerek katalogda belirtilen toleranslara uygun olup olmadığını kontrol edin. Hizalamadan şüpheleniyorsanız, gerekli ayarları yapın.
Sorun: Rulmanın İç Bileziği Mil Üzerinde Dönüyor
Belirti: Makine çalışırken veya mili elle çevirdiğinizde, rulmanın iç bileziğinin mille birlikte dönmek yerine, milin yüzeyinde kaydığını veya boşlukta olduğunu fark ediyorsunuz.
Olası Neden: Yetersiz sıkı geçme. Bu durum, “aşırı sıkı geçme” sorununun tam tersidir. Mil, olması gerekenden daha incedir (eksi toleransta). Bu, özellikle ağır yük altında çalışan veya ani yön değiştiren uygulamalarda, rulmanın mili tam olarak kavrayamamasına neden olur.
Çözüm: Bu çok tehlikeli bir durumdur. Mil üzerinde dönen bir iç bilezik, kısa sürede fretting korozyonuna yol açarak hem milin yüzeyini hem de rulmanı bozar. Milin, kaynakla doldurma, metal püskürtme veya burç çakma gibi yöntemlerle doğru ölçüye getirilmesi veya değiştirilmesi gerekir. Hasarlı bir mile yeni rulman takmak, arızanın tekrarlanmasını garanti eder.
Sorun: Rulman Çalışmaya Başlar Başlamaz Aşırı Isınıyor
Belirti: Makineyi çalıştırdıktan sonraki ilk birkaç dakika veya saat içinde, rulman yatağının sıcaklığı el değmeyecek kadar veya normalin çok üzerinde bir seviyeye çıkıyor.
Olası Neden 1: Aşırı Yağlama: Yeni monte edilen bir rulmanda ani ısınmanın en yaygın ve genellikle ilk şüphelenilmesi gereken nedenidir. Rulman yatağının veya gövdesinin gereğinden fazla gresle doldurulması, rulmanın gresi “çalkalamasına” ve bu sürtünmenin yüksek ısı üretmesine neden olur.
Olası Neden 2: Aşırı Sıkılık veya Hizalama Hatası: İlk maddede bahsedilen aşırı sıkı geçme veya hizalama hatası, yüksek sürtünme yaratarak doğrudan aşırı ısınmaya yol açar.
Olası Neden 3: Keçe Hasarı: Eğer keçeli bir rulman veya harici keçeli bir yatak kullanılıyorsa, montaj sırasında keçenin dudağının kıvrılması veya hasar görmesi, mile aşırı sürtünerek ısıya neden olabilir.
Çözüm: Önce yağlama miktarını kontrol edin. Eğer aşırı yağlama yapılmışsa, fazla gresi tahliye edin. Sorun devam ediyorsa, makineyi durdurup sıkılık ve hizalama kontrollerini yapın.
Sorun: Yeni Rulman Montajdan Hemen Sonra Gürültülü Çalışıyor
Belirti: Yeni takılan rulman, çalışmaya başladığı andan itibaren “tıkırtı”, “uğultu” veya “sürtünme” gibi anormal sesler çıkarıyor.
Olası Neden 1: Montaj Sırasında Oluşan Hasar (Brinell): Montaj sırasında rulmana çekiçle vurulması, yuvarlanma yollarında küçük ezikler yaratır. Her bir bilya bu eziğin üzerinden geçtiğinde, periyodik bir “tık” sesi duyulur.
Olası Neden 2: Kirlenme: Montaj sırasında rulmanın içine küçük bir kir, metal çapağı veya toz parçacığının girmesi. Bu parçacık, yuvarlanma elemanları tarafından ezilerek gürültüye ve yüzey hasarına neden olur.
Çözüm: Maalesef bu iki durumda da, rulman kalıcı olarak hasar görmüş demektir. Gürültü zamanla azalmayacak, tam tersine artacaktır. Rulmanın en kısa sürede, bu kez temiz bir ortamda ve doğru montaj aletleri kullanılarak yenisiyle değiştirilmesi gerekir.
Sonuç: İlk Dakikalar En Kritik Anlardır
Bir rulman montajının başarısı, sadece rulmanı yerine takmakla ölçülmez; makineyi çalıştırdıktan sonraki ilk dakikalardaki performansıyla ölçülür. Bu ilk anlarda rulmanın dönüşünü elle kontrol etmek, sesini dinlemek ve sıcaklığını takip etmek, profesyonel bir bakım sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu ilk belirtileri doğru yorumlamak ve asla “zamanla düzelir” diye düşünmemek, sizi büyük arızalardan ve maliyetlerden koruyacaktır. Unutmayın, doğru montaj, kaliteli bir rulmanın ömrünü garanti altına alan son ve en önemli adımdır.