Rulman Yağlama Metotları Gres Tabancasından Yağ Sirkülasyonuna
Bir rulmanın ömrünü ve performansını belirleyen en kritik faktörün yağlama olduğunu artık hepimiz biliyoruz. Doğru tipte ve kalitede bir gres veya yağ seçmek, bu sürecin ilk ve en önemli adımıdır. Ancak en az onun kadar önemli olan ikinci bir adım daha vardır: Bu doğru yağlayıcıyı, doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru şekilde rulmana ulaştırmak. Farklı makineler ve farklı çalışma koşulları, farklı yağlama metotları gerektirir. Basit bir el arabası tekerleği için yeterli olan bir yöntem, yüksek hızlı bir takım tezgahı veya devasa bir endüstriyel redüktör için felaketle sonuçlanabilir. Doğru yağlama metodunu seçmek; makinenin hızı, sıcaklığı, yükü ve bakım otomasyonu seviyesi gibi birçok faktöre bağlıdır. Akça A.Ş., sadece doğru rulmanı değil, aynı zamanda o rulmanın en verimli şekilde nasıl yağlanacağı konusunda da müşterilerine teknik destek sunar.
Manuel Yağlama: Gres Tabancası ve Elle Yağlama
Açıklama: En temel, en yaygın ve en basit yağlama metodudur. Genellikle bir gresörlük (gres memesi) üzerinden, manuel veya havalı bir gres tabancası kullanılarak rulman yatağına gres basılması esasına dayanır. Sıvı yağlama durumunda ise, bir yağdanlık ile periyodik olarak yağ eklenir.
Uygulama Alanları: Düşük veya orta hızlarda çalışan, kritik olmayan, aralıklı çalışan veya teknisyenlerin kolayca erişebildiği makineler için uygundur.
Avantajları ve Dezavantajları: İlk yatırım maliyeti çok düşüktür ve uygulaması basittir. Ancak en büyük dezavantajı, tamamen teknisyenin tecrübesine, bilgisine ve disiplinine bağlı olmasıdır. Rulmana “iki pompa gres bas” gibi kulaktan dolma bilgilerle yapılan yağlama, genellikle ya yetersiz yağlamaya (aşırı ısınma ve aşınma) ya da aşırı yağlamaya (yüksek sıcaklık ve enerji kaybı) neden olur. Bu, en fazla hataya açık yöntemdir.
Yağ Banyosu Yöntemi: Basit ve Etkili Soğutma
Açıklama: Özellikle kapalı redüktörler ve pompa gövdeleri gibi sistemlerde yaygın olarak kullanılır. Rulman yatağı veya gövdesi, belirli bir seviyeye kadar yağ ile doldurulur. İdeal yağ seviyesi, genellikle rulmanın en alttaki yuvarlanma elemanının (bilya veya makara) merkezine gelecek yüksekliktedir. Rulman döndükçe, bu en alttaki eleman yağa dalar ve yağı rulmanın diğer kısımlarına sıçratarak tüm iç yüzeylerin yağlanmasını sağlar.
Uygulama Alanları: Yatay millerde çalışan, düşük ve orta hızlardaki uygulamalar için idealdir.
Avantajları ve Dezavantajları: Son derece basit ve güvenilir bir yöntemdir. Sürekli bir yağlama sağlar ve aynı zamanda rulmanda oluşan ısının bir kısmını alarak soğutma görevi görür. Ancak çok yüksek hızlar için uygun değildir, çünkü yüksek hızda rulman yağı “çalkalayarak” aşırı ısı üretir (churning). Dikey miller için de genellikle pratik bir çözüm değildir.
Sirkülasyonlu Yağlama Sistemleri: Temiz ve Serin Çalışma
Açıklama: En gelişmiş ve en etkili yağlama yöntemlerinden biridir. Bu sistemde, harici bir pompa, büyük bir rezervuardan (tank) yağı çeker. Yağ, bir filtreden ve genellikle bir soğutucudan (eşanjör) geçirilerek temizlenir ve soğutulur. Daha sonra borular aracılığıyla doğrudan rulmana püskürtülür. Rulmandan geçen yağ, tekrar rezervuara geri döner ve döngü devam eder.
Uygulama Alanları: Yüksek hız ve/veya yüksek sıcaklığın olduğu, rulmanda oluşan ısının ve olası kirleticilerin sürekli olarak sistemden uzaklaştırılması gereken kritik makineler. Büyük endüstriyel redüktörler, türbinler, jeneratörler ve kağıt makinelerinin kurutma bölümleri gibi uygulamalar.
Avantajları ve Dezavantajları: Mümkün olan en iyi yağlamayı, soğutmayı ve temizliği sağlar. Rulman ömrünü en üst düzeye çıkarır. Ancak sistemin kendisi karmaşık, pahalı ve ek bakım gerektirir.
Otomatik Yağlama Sistemleri (Tek/Çok Noktalı)
Açıklama: Manuel yağlamadaki insan hatasını ortadan kaldırmak için tasarlanmıştır. Tek noktalı otomatik yağlayıcılar, içine gres veya yağ doldurulmuş, pille veya gazla çalışan küçük kartuşlardır. Bu kartuşlar, ayarlandığı süre boyunca (örneğin 6 ay), içindeki yağlayıcıyı yavaş ve sürekli bir şekilde rulmana basar. Çok noktalı sistemler ise, merkezi bir pompanın, bir dağıtıcı (distribütör) aracılığıyla tesisteki onlarca, hatta yüzlerce rulmanı programlı bir şekilde yağladığı daha büyük sistemlerdir.
Uygulama Alanları: Ulaşılması zor veya tehlikeli olan yataklama noktaları, tutarlı ve hatasız yağlamanın kritik olduğu uygulamalar ve çok sayıda yağlama noktası olan büyük tesisler.
Avantajları ve Dezavantajları: İnsan hatasını ortadan kaldırır, işçilikten tasarruf sağlar, her rulmanın doğru zamanda doğru miktarda yağlandığından emin olur ve iş güvenliğini artırır. Ancak ilk yatırım maliyeti gerektirir.
Sonuç: Uygulamanıza Uygun Yağlama Stratejisi
Görüldüğü gibi, “rulmanı yağlamak” basit bir işlemden çok, bir strateji gerektirir. Uygulamanızın hızı, yükü, sıcaklığı ve kritikliği, hangi yağlama metodunun en doğru ve en ekonomik olduğunu belirler. Düşük maliyetli bir gres tabancası bazı makineler için yeterliyken, bir diğer makinenin güvenilirliği, gelişmiş bir sirkülasyonlu veya otomatik yağlama sistemine yatırım yapmayı gerektirebilir. Akça A.Ş., sattığı ZKL, KINEX ve CTS marka rulmanların potansiyeline tam olarak ulaşabilmesi için, uygulamanıza en uygun yağlama stratejisini belirlemenizde de size yol gösterir.